Göz çok hassas bir doku olduğu için yabancı cisimlere karşı çok hassastır. Bir kum ya da kirpik tanesinin bile gözümüzde oluşturduğu ağrı ve sıkıntıyı düşünün. Kaldı ki daha büyük ve travmatik etkiler gösteren yabancı cisimlerin oluşturduğu hasar çok daha fazladır.

Yabancı cisim dendiğinde, evcil hayvanların gözlerine batan pisipisi otları ilk sırada gelmektedir. Bahar aylarına girdik ve zaman su gibi akıp geçecek. Yaz mevsiminin ilk aylarıyla birlikte bitkiler kurumaya başlayacak. Bu süreçte kırlarda, parklarda, otluk alanlarda gezinen kedi ve köpekleri bir tehlike bekliyor. O da pisipisi otlarının muhtelif yerlere batması. Bu otlar kedi ve köpeklerde, parmak araları, kulak gibi yerlere batarak dokuyu deler ve yapısı nedeniyle ilerlemeye başlar. Bazen yüz bölgesine de batabilir. Burun boşluğuna kaçtığında, hasta sık sık hapşurmaya başlar. Aslında kedi ya da köpeğimiz aniden başlayan ve sık sık tekrarlanan hapşurma ile durumu belli etmektedir. Ancak çoğu zaman bir hekimin müdahalesi ile bu ot burun boşluğundan çıkarılabilir.

Otlar kimi zaman göze de batabilir genellikle gözkapaklarının iç yüzüne batarak ilerler. Ya uç kısmı ya da arta tarafındaki püsküller korneada şiddetli travma oluşturur. Çoğu zaman birkaç saat içerisinde korneada erozyon ve ülser oluşur. İhmal edilen ve geç kalınan hastalarda korneanın delindiğine de zaman zaman tanık oluruz. Peki bir hasta sahibi olarak göze pisi pisi otu battığını nasıl anlarız ? Aslında kedi ve köpekler böyle talihsiz bir olaya maruz kaldıklarında, ilk tepki olarak gözlerini kısarlar. Öyle ki parmaklarınızla bile gözkapaklarını zor açarsınız. Şiddetli ağrı nedeniyle gözlerine elletmek istemezler. Eğer dostunuz otluk alanlarda gezdikten sonra tek gözünü, şiddetle kapatıyorsa, gözü sulanıyor ve ağrı nedeniyle göz etrafına temas ettirmek istemiyorsa, o zaman gözde travmatik bir etki olduğundan ya da pisi pisi otu batmasından şüphelenin. Eğer gözkapaklarını açabiliyorsanız belki de otu görebilirsiniz. Ancak yine de böyle bir durumda vakit geçirmeden doktorunuza gitmenizi öneririm. Çünkü ot gözküresine battıysa ve siz çekerseniz göz içindeki sıvı boşalabilir. Bu işlemin klinik ortamında yapılması daha doğrudur. Kimi zaman hasta sahipleri ne olduğunu anlamayıp vakit kaybedebilmektedir. Bu gibi durumlarda, aradan geçen süre ve cismin gözde oluşturduğu patolojik etkilere göre farklı operatif tekniklerle göz kurtarılabilir.

Bazen özellikle köpeklere bitki dikenleri de batabilmektedir. Hatta kimi zaman cisim göze batıp içeride kalabilir. Bu gibi durumlarda göz küresinin rekonstruksiyonu için operasyon yapılmaktadır. Bu durum daha ziyade av köpeklerinde görülür. Bazen bitki parçası korneayı delip, iris, lens gibi göz içi dokularda da hasar oluşturabilmektedir. Göz dibindeki retina tabakasında çok şiddetli bir kanama ya da retina ayrılması olmadığı sürece, bu hastalara da yapılabilecek bir çok tedavi metodu ve operasyon tekniği vardır (resim 3). Amaç gözü ve görüşü kurtarabilmektir.

Göz ve ilintili dokuları etkileyebilen bir başka gurup yabancı cisim de metalik olanlardır. Atölye ve fabrikalarda bakılan bazı kedi ve köpeklerde metal talaşları kazayla göz yüzeyine batabilmekte ya da gözkapaklarının içindeki keselere takılabilmektedir. Bu cisimler de gözde şiddetli patolojik etkiler geliştirebilmektedir. Böyle bir durumda hastada tek ya da çift taraflı gözyaşı akıntısı, gözü kısma, ışığa bakamama ve renk değişiklikleri (kırmızılık, mavi bulutsu görünüm gibi) ile belirti verir. Yabancı cismin uzaklaştırılmasının ardından uygulanacak lokal ilaçlarla, hastalık 2-3 hafta içerisinde söndürülebilir.

Maalesef bazen, havalı ya da tüplü silahlarla atılan kurşun saçmaları ile barutlu silahlarla atılan saçmalar da gözü etkileyebilmektedir. Tanıyı kesinleştirmek için röntgen çekmek gerekebilir. Elbette av köpeklerinin kaza ile saçma tanelerine maruz kalması zaman zaman rastladığımız tatsız durumlardır. Ancak sokakta yaşayan sahipsiz kedi ve köpeklere atılan havalı tüfek-tabanca saçmalarıyla da kimi zaman karşılaşmaktayız. Bu durumun veteriner hekimlikteki terminolojik karşılığı, insanların hayvanları sadizm amaçlı yaralamasıdır.